W poprzednim artykule pisaliśmy o obowiązkach pracodawcy w związku z nowelizacją Kodeksu Pracy. Tym razem chcieliśmy poruszyć temat pracowniczych praw w kontekście zmian, które właśnie wchodzą w życie. Urlopy i zwolnienia od pracy – co należy o nich wiedzieć?
Urlop opiekuńczy
5 dni urlopu opiekuńczego przysługuje pracownikowi w skali roku. Rozwiązanie to ma zastosowanie w sytuacji, gdy członek rodziny lub osoba pozostająca we wspólnym gospodarstwie domowym potrzebuje osobistej opieki lub wsparcia okołomedycznego. Urlop można wykorzystać jednorazowo lub w częściach. Pracodawca udziela urlopu opiekuńczego na podstawie wniosku dostarczanego minimum 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z niego. Wniosek powinien zawierać takie dane jak:
- imię i nazwisko osoby wymagającej wsparcia,
- przyczynę konieczności sprawowania nad nią opieki,
- stopień pokrewieństwa,
- adres jej zamieszkania, gdy nie jest członkiem rodziny.
Za ten czas pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia
Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej
Działanie siły wyższej rozumiane jest jako pilne sprawy rodzinne (choroba, wypadek). W takich sytuacjach pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy (2 dni/16 godzin). Pracodawca jest obowiązany go udzielić na podstawie wniosku dostarczonego najpóźniej w pierwszym dniu korzystania z niego. Za ten czas wypłaca 50% wynagrodzenia.
Urlopy rodzicielskie
Urlop rodzicielski ulega wydłużeniu:
- w przypadku urodzenia jednego dziecka – do 41 tygodni,
- w przypadku porodu mnogiego – do 43 tygodni,
- w przypadku wad prenatalnych lub nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu – do 65/67 tygodni.
Każdemu z rodziców jest również gwarantowane wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymienionego wyżej wymiaru urlopu. Urlop jest nieprzenaszalny na drugiego z rodziców. Ma za niego przysługiwać zasiłek w wysokości 70% podstawowego wymiaru wynagrodzenia.
Warunki korzystania z urlopu:
- jednorazowo lub nie więcej niż w 5 częściach
- najpóźniej do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
Rodzic ma także możliwość łączyć urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy. Urlop będzie wówczas ulegał wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru wykonywanej pracy, jednak nie dłużej niż:
- do 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- do 86 tygodni – w przypadku porodu mnogiego,
- 130/134 tygodni – w przypadku rodziców posiadających zaświadczenie o ciężkiej niepełnosprawności dziecka lub jego nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu.
Pracownicy, którzy adoptowali dziecko lub zgłosili się jako rodzina zastępcza, również mogą liczyć na urlop rodzicielski w wymiarze:
- 41 tygodni – w przypadku jednego dziecka,
- 43 tygodnie – w przypadku dwojga lub więcej dzieci,
- 38 tygodni – w przypadku dziecka starszego,
Wymiar urlopu rodzicielskiego w przypadku, gdy pracownik wziął na wychowanie dziecko z ciężkim upośledzeniem lub chorobą zagrażająca życiu zwiększa się do 65/67 tygodni (w przypadku starszego dziecka – do 62 tygodni).
Urlop można wykorzystać jednorazowo lub w nie więcej niż 5 częściach.
Urlop wychowawczy
Pracownik, któremu przysługuje prawo do urlopu wychowawczego może skorzystać z alternatywnej opcji – obniżenia wymiaru czasu pracy. Takie rozwiązanie można zastosować w okresie, w którym pracownik mógłby korzystać z tego urlopu. Warunki korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy:
- do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 r.ż.,
- wymiar czasu pracy nie mniejszy niż połowa pełnego wymiaru,
- złożenie wniosku w formie papierowej lub elektronicznej.
Zasiłek macierzyński
Miesięczny zasiłek macierzyński ma wynosić 70% podstawy wymiaru zasiłku (dotyczy całego okresu pobierania zasiłku – wcześniej było to 100% podstawy przez pierwsze 6 tygodni i 60% podstawy wymiaru zasiłku za pozostałą część urlopu).
Jak pisaliśmy wyżej, 70%-owy zasiłek macierzyński będzie mogło pobierać oboje rodziców korzystających z urlopu rodzicielskiego.
Wniosek o elastyczną organizację pracy dla pracowników wychowujących dziecko do lat 8
Nowe przepisy utworzono dla pracowników wychowujących dzieci do 8 r. ż. Mogą oni złożyć wniosek o elastyczną organizację pracy 21 dni przed planowanymi zmianami. Elastyczną organizację pracy można rozumieć jako:
- pracę zdalną,
- obniżony wymiar czasu pracy,
- indywidualny rozkład czasu pracy (elastyczne godziny rozpoczęcia).
Pracodawca musi się ustosunkować do wniosku w ciągu 7 dni od jego otrzymania.
Ochrona pracowników
Warto tu dodać, że nowelizacja Kodeksu Pracy wprowadza ochronę pracowników korzystających z uprawnień pracowniczych. Pracownik, którego prawa zostaną naruszone przez pracodawcę, ma prawo do odszkodowania. Kodeks Pracy wprowadza też sankcje za:
- nieinformowanie pracownika o warunkach jego zatrudnienia,
- nieudzielenie odpowiedzi na wniosek o zmianę rodzaju umowy,
- nieinformowanie o przyczynie odmowy.
