×
Blog
6 kwietnia 2023 / Expert Chandon Waller / AktualnościKadry

Nowelizacja Kodeksu Pracy – urlopy i zwolnienia od pracy

W poprzednim artykule pisaliśmy o obowiązkach pracodawcy w związku z nowelizacją Kodeksu Pracy. Tym razem chcieliśmy poruszyć temat pracowniczych praw w kontekście zmian, które właśnie wchodzą w życie. Urlopy i zwolnienia od pracy – co należy o nich wiedzieć?

Urlop opiekuńczy

5 dni urlopu opiekuńczego przysługuje pracownikowi w skali roku. Rozwiązanie to ma zastosowanie w sytuacji, gdy członek rodziny lub osoba pozostająca we wspólnym gospodarstwie domowym potrzebuje osobistej opieki lub wsparcia okołomedycznego. Urlop można wykorzystać jednorazowo lub w częściach. Pracodawca udziela urlopu opiekuńczego na podstawie wniosku dostarczanego minimum 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z niego. Wniosek powinien zawierać takie dane jak:

  • imię i nazwisko osoby wymagającej wsparcia,
  • przyczynę konieczności sprawowania nad nią opieki,
  • stopień pokrewieństwa,
  • adres jej zamieszkania, gdy nie jest członkiem rodziny.

Za ten czas pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia

Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej

Działanie siły wyższej rozumiane jest jako pilne sprawy rodzinne (choroba, wypadek). W takich sytuacjach pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy (2 dni/16 godzin). Pracodawca jest obowiązany go udzielić na podstawie wniosku dostarczonego najpóźniej w pierwszym dniu korzystania z niego. Za ten czas wypłaca 50% wynagrodzenia.

Urlopy rodzicielskie

Urlop rodzicielski ulega wydłużeniu:

  • w przypadku urodzenia jednego dziecka – do 41 tygodni,
  • w przypadku porodu mnogiego  – do 43 tygodni,
  • w przypadku wad prenatalnych lub nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu – do 65/67 tygodni.

Każdemu z rodziców jest również gwarantowane wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymienionego wyżej wymiaru urlopu. Urlop jest nieprzenaszalny na drugiego z rodziców. Ma za niego przysługiwać zasiłek w wysokości 70% podstawowego wymiaru wynagrodzenia.

Warunki korzystania z urlopu:

  • jednorazowo lub nie więcej niż w 5 częściach
  • najpóźniej do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

Rodzic ma także możliwość łączyć urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy. Urlop będzie wówczas ulegał wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru wykonywanej pracy, jednak nie dłużej niż:

  • do 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
  • do 86 tygodni – w przypadku porodu mnogiego,
  • 130/134 tygodni – w przypadku rodziców posiadających zaświadczenie o ciężkiej niepełnosprawności dziecka lub jego nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu.

Pracownicy, którzy adoptowali dziecko lub zgłosili się jako rodzina zastępcza, również mogą liczyć na urlop rodzicielski w wymiarze:

  • 41 tygodni – w przypadku jednego dziecka,
  • 43 tygodnie – w przypadku dwojga lub więcej dzieci,
  • 38 tygodni – w przypadku dziecka starszego,

Wymiar urlopu rodzicielskiego w przypadku, gdy pracownik wziął na wychowanie dziecko z ciężkim upośledzeniem lub chorobą zagrażająca życiu zwiększa się do 65/67 tygodni (w przypadku starszego dziecka – do 62 tygodni).

Urlop można wykorzystać jednorazowo lub w nie więcej niż 5 częściach.

Urlop wychowawczy

Pracownik, któremu przysługuje prawo do urlopu wychowawczego może skorzystać z alternatywnej opcji – obniżenia wymiaru czasu pracy. Takie rozwiązanie można zastosować w okresie, w którym pracownik mógłby korzystać z tego urlopu. Warunki korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy:

  • do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 r.ż.,
  • wymiar czasu pracy nie mniejszy niż połowa pełnego wymiaru,
  • złożenie wniosku w formie papierowej lub elektronicznej.

Zasiłek macierzyński

Miesięczny zasiłek macierzyński ma wynosić 70% podstawy wymiaru zasiłku (dotyczy całego okresu pobierania zasiłku – wcześniej było to 100% podstawy przez pierwsze 6 tygodni i 60% podstawy wymiaru zasiłku za pozostałą część urlopu).

Jak pisaliśmy wyżej, 70%-owy zasiłek macierzyński będzie mogło pobierać oboje rodziców korzystających z urlopu rodzicielskiego.

Wniosek o elastyczną organizację pracy dla pracowników wychowujących dziecko do lat 8

Nowe przepisy utworzono dla pracowników wychowujących dzieci do 8 r. ż. Mogą oni złożyć wniosek o elastyczną organizację pracy 21 dni przed planowanymi zmianami. Elastyczną organizację pracy można rozumieć jako:

  • pracę zdalną,
  • obniżony wymiar czasu pracy,
  • indywidualny rozkład czasu pracy (elastyczne godziny rozpoczęcia).

Pracodawca musi się ustosunkować do wniosku w ciągu 7 dni od jego otrzymania.

Ochrona pracowników

Warto tu dodać, że nowelizacja Kodeksu Pracy wprowadza ochronę pracowników korzystających z uprawnień pracowniczych. Pracownik, którego prawa zostaną naruszone przez pracodawcę, ma prawo do odszkodowania. Kodeks Pracy wprowadza też sankcje za:

  • nieinformowanie pracownika o warunkach jego zatrudnienia,
  • nieudzielenie odpowiedzi na wniosek o zmianę rodzaju umowy,
  • nieinformowanie o przyczynie odmowy.